رهایی از گذشته

به نام خداوند نور و آگاهی

  اردیبهشت97 بود که توسط یکی از اساتید به رویکرد جالبی علاقه مند شدم که در دوره فوق لیسانس، یک فصل از کتاب نظریه ها به آن اختصاص داشت و کنفرانسی که توسط یکی از دانشجویان در کلاس ارائه شد. رویکردی که آشنایی با آن مرا ترغیب کرد با شرکت در آزمون ورودی آن پذیرفته شوم وبرای شرکت در دوره مقدماتی آن به مدت 4 ماه (هفته ای یک جلسه)، به تهران رفت و آمد داشته باشم. سفری که برای من سرشار از آگاهی و لذت بخش بود. از یافتن دوستان قدیمی و معاشرت با آنها و تهران گردی تنهایی و دوستانه وسختی های ایاب و ذهاب که بگذریم، می رسم به مفاهیم و آموزه هایی که هر بار شنیدن و بحث کردن در مورد آنها برایم چون آبی که در بیابان بر تشنه ای ببارد، جان بخش و شیرین بود. مفاهیمی که برعکس نظریه های روان شناسی سنتی مثل روان پویشی، شناختی رفتاری، طرحواره درمانی و غیره که تاکید جدی بر کنکاش گذشته وریشه یابی مشکلات فرد دارند روی حال و آینده فرد متمرکز هستند و به ساختن راه حل اصرار دارند. رویکردی با عنوان “درمان فشرده راه حل محور” که به جای تمرکز بر آنچه نباید باشد، مبتنی بر شایستگی ها و منابع درونی فرد است.

” باید خودتان و آنچه را که انجام می دهید بیابید و به آن اعتماد داشته باشید. ”   

   *باربارا استریسند*

هر از چند گاهی سری به کتابخانه ام می زنم تا با مرور مجدد کتابی که مدتهاست از خواندنش می گذرد، درک جدیدی از آن کسب کنم. این بار نقل قول جالبی از بودا در کتاب ” غلبه بر اضطراب با کمک 101 سؤال راه حل محور” مرا برآن داشت تا آن را با شما به اشتراک بگذارم. شاید تفکردر مورد آن به گشایشی در زندگیمان بیانجامد.

  ”  اگر به فردی تیری مسموم شلیک شود و او بگوید: ” تا متوجه نشدید

این تیر دقیقن توسط چه کسی و از کجا و چگونه شلیک شده آن را در نیاورید،مرگ این فرد اجتناب پذیر است.”     *بودا *           

یکی از انگیزه های مهم دیشیزر و برگ –زوج درمانگرو مبدع رویکرد راه حل محور- کوتاه کردن جلسات مشاوره ( از 1 تا 10 جلسه) و توجه به صرفه اقتصادی آن برای مراجعان بوده است. این موضع در مخالفت با جلسات طولانی روان کاوی که گاهن سالها به طول می کشید اتخاذ شد. به اعتقاد آنها طی کردن مراحل تشخیص و کنکاش گذشته و اشتباهات و زخم های کهنه فرد، فقط درمان را به درازا می کشاند بدون اینکه قابلیت های منحصربه فردِ او در مدیریت بسیاری از بخش های دیگر زندگی اش دیده شود. ( صدالبته که در مورد اختلالات شدید روان پزشکی یا مظنون به این اختلالات، استثنا وجود دارد.) در واقع نگاه رویکرد فشرده راه حل محور به انسان، موجود ارزشمندی ست که شایستگی آن را دارد با بهره مندی از قسمت های سالم مغز و شخصیتش، ابتدا با کمک درمانگر و در ادامه مستقلانه به بهبود جنبه هایی از زندگی که نیاز به بهتر شدن دارند، بپردازد. فقط کافیست مسیر فکری که ناکارآمد که او را در این موقعیت قرار داده است یا را تغییر دهد و به جای درگیر شدن با مساله، به ساختن و یافتن راه حل بپردازد. آن هم از لابلای رد پاهایی از موفقیت در حل چالش ها که به صورت استثنائات در گذشته او وجود داشته است. فقط کافی ست تفکر متفاوت را به کار گیرد.

  ” نمی توانی یک مسأله را با همان تفکری که آن را به وجود آورده ای حل کنی.”     *آلبرت انیشتین*

یکی از ویژگی های مورد علاقه من در مورد رویکرد فشرده راه حل محور این است که باید با اصول و مفروضات آن زندگی کنی تا بتوانی درمانگر موفق در این حوزه باشی. در واقع این رویکرد یک نوع سبک زندگی ست. برای اینکه دستان مراجع را بگیرید و نقاط روشن زندگی اش را به او نشان دهید و بعد به او این اعتماد به نفس را بدهید که خودش هم می تواند به خوبی از پس مسائلش برآید، باید خودتان این مسیر را در چالش های زندگی تان رفته باشید. باید نگاه و دیدگاهتان روی راه حل متمرکز باشد و در هر چالشی به جای بهم ریختن و بند را آب دادن، مسلح به قدرت درونی آرامش در ساختن راه حل باشید و با این فرض زندگی کنید که ” همیشه راه حلی وجود دارد.” من بیشتر از آنکه بخواهم به این مبحث در قالب مشاور و مراجع نگاه کنم، مایلم به آن در بستر خانواده، محیط کاری و روابط اجتماعی نگاه کنم. احتمالن شما هم با من موافق باشید که مهمترین آسیب ها و البته موفقیت های انسان در بستر روابط با دیگران شکل می گیرد.

********************

روابط ناخشنود ریشه بسیاری از ناهنجاری هایی است که در اجتماع وجود دارد. یکی از مفروضه های مهم رویکرد راه حل محور، کارشناس دانستن افراد است. این کارشناس می تواند 5 ساله، 15 ساله، 30 ساله و 70 ساله باشد. در واقع هر فرد به اقتضای سنش، چالش ها و موفقیت هایی داشته است که می تواند به نوبه خود، صاحب نظر باشد. تصور کنید با این دید به بازنگری در رابطه با اعضای خانواده خود بپردازید؛ نتیجه چه خواهد بود؟ معتقدم کاملن متفاوت. در حقیقت، افراد هویت مستقلی از ما پیدا خواهند کرد که می شود روی نظرشان برای بهبود کیفیت زندگی حساب کرد؛ فرقی ندارد کودک، نوجوان، میان سال یا سالمند باشند. و البته چیزی که به بهتر شدن رابطه کمک فراوانی می کند، مواجه شدن با افراد از موضع بدون آگاهی ست، بدون پیشفرض هایی که برای ما از قبل تعریف شده است.

******************

به نظر می رسد باید در مورد افکار، هیجانات و رفتارهای خود به روزرسانی روزانه داشته باشیم؛ همچنین کشف های جدید در مواجهه با افرادی که کنار ما زندگی می کنند. یافتن چیزهای زیبایی که نیاز دارند از کسی بشنوند و چه کسی بهتر از ما. دشواری ماجرا اینجاست که گاهی تصور می کنیم تمایل به شنیدن در آنها اندک است، اینجاست که خلاقیت خودش را نشان می دهد. با نوشتنِ قابلیتی که ما در او می یابیم و در دسترس او قرار می دهیم.

****************

حتمن شما هم مسیر زیادی را آمده اید تا در این جایگاه قرار بگیرید. اگر کسی قابلیت ها و زیبایی های درونیتان را به شما گوشزد نکرده است، همین حالا دست به کار شوید و چند جمله در مورد خودتان بنویسید یا با نگاه به خودتان در آینه، بیان کنید. مسائل گذشته را ریشه یابی نکنید روی بهبود حال و روابط کنونی تان متمرکز شوید.

منابع:

هنر درمان راه حل محور

غلبه بر اضطراب با کمک 101 سؤال راه حل محور